‘Er moet een verplichte inzetbaarheidscheck-up komen’ “O m de zaak los te trekken moet er op diverse fronten iets gebeuren. En het sleutelwoord daarbij is: mobiliteit”, zegt Aart Jan de Geus. Hij was van 2002 tot 2007 minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, had daarna een topfunctie bij de OESO, de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling, en is nu in Duitsland voorzitter van het college van bestuur van de Bertelsmann Stiftung, een internationaal opererende denktank. Daarnaast geldt De Geus nog steeds als een prominent CDA’er. Zo was hij voorzitter van het Strategisch Beraad, dat zijn partij voor de komende tien tot vijftien jaar een nieuw inhoudelijk fundament heeft gegeven. “Er wordt veel gesproken over flexibiliteit, maar we moeten nu eens werkelijk stappen zetten en daarom hamer ik op een grotere mobiliteit”, zegt De Geus. “We moeten de mensen prikkelen open te staan voor een andere baan, bereid te zijn te verhuizen, eventueel een bedrijf te beginnen. Op die manier vergroot je de kracht van de arbeidsmarkt. En een van de middelen om die prikkel te realiseren is de ontslagbescherming wat geringer maken.” Maar, realiseert De Geus zich, dat is dat gemakkelijker gezegd dan gedaan. “Versoepeling van het ontslagrecht stond wel in het Lenteakkoord, maar het is nog maar de vraag of daarvoor straks een Kamermeerderheid is te vinden en bovendien is het technisch ook lastig dergelijke ingrijpende plannen uit te werken en te realiseren.” Daarom zijn meer maatregelen nodig om grotere flexibiliteit en mobiliteit in met name de combinatie werken en wonen te brengen. “Nederland is in Europa het land met zo ongeveer de kleinste afstanden, maar met de meeste reistijd in woon-werkverkeer”, zegt de oud-minister. “Nog steeds subsidiëren we de reiskosten die werknemers maken. Volgens het Lenteakkoord zou er een einde komen aan de onbelaste reiskostenvergoeding, maar de VVD heeft er alweer afstand van genomen en het CDA heeft de plannen afgezwakt. Door die vergoeding zien de mensen het dagelijkse woon-werkverkeer als een van buitenaf gekomen onheil, terwijl het een bewuste keuze moet zijn hoe ver je van je huis gaat werken of hoe dicht je bij je werk gaat wonen”, aldus De Geus. “Het moet gewoner worden te verhuizen of een andere baan te nemen. Nu blijft iedereen zitten waar hij zit.” Bijtelling De CDA-prominent ziet in Duitsland, waar hij nu werkt, een bruikbaar voorbeeld van hoe dat kan. “Hier in Duitsland is de fiscale bijtelling voor je leaseauto hoger naarmate je verder van huis werkt. Woon je bijvoorbeeld twintig kilometer van je werk, dan is de bijtelling 15 procent, maar moet je dagelijks honderd kilometer naar je werk rijden, dan loopt die bijtelling op naar bijna 50 procent”, rekent De Geus voor. “Kijk, dan overweeg je wel serieus of je niet beter dicht bij je werk kunt gaan wonen of omgekeerd.” 6 • september/oktober 2012 Wat in de visie van de oud-minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid ook nodig is om tot een sterkere en flexibeler arbeidsmarkt te komen, is een grotere inzetbaarheid van werknemers tegenover een verminderde contractzekerheid. “Dat betekent dus dat mensen bereid moeten zijn levenslang te leren, zich te blijven ontwikkelen”, licht De Geus toe. “Banen van veertig jaar bij de spoorwegen of de PTT bestaan niet meer, dus moet je er klaar voor zijn om eventueel over te stappen naar een andere functie of werkkring.” Check-up inzetbaarheid In dat verband doet De Geus een opmerkelijk voorstel. “Ik pleit ervoor om alle werknemers elke drie jaar verplicht een persoonlijkeinzetbaarheidscheck-up te laten ondergaan, kritisch in de spiegel te laten kijken. Zit ik nog wel goed in mijn huidige baan? Wat zijn mijn vooruitzichten? Wat is nodig om verder te komen? Welke cursussen moet ik volgen? Dat soort vragen moet dan aan de orde komen. En de antwoorden moet je zoeken in de sfeer van: doe maar een cursus Engels, bekwaam je verder in de automatisering, maar ook: het is beter voor je als je stopt met ploegendienst.” De kosten voor die driejaarlijkse check-up moeten dan door de werkgevers worden betaald. “Uiteraard”, zegt De Geus, “want daartegenover staat een soepeler ontslagregeling. En wie niet meewerkt, kan bijvoorbeeld het recht op WW verspelen.” Het lijkt De Geus het beste als niet de overheid zelf, maar deskundigen in de markt die check-ups gaan verzorgen. “Ik zie hierbij onder meer een duidelijke rol voor de vakbeweging”, zegt hij. “Het is toch aantrekkelijk voor de bonden om vaker met hun leden in contact te komen en ze kunnen bovendien zelf veel van de cursussen en opleidingen die dan nodig zijn aanbieden. Moet je nagaan: er zijn zeven miljoen werknemers in Nederland en van hen doen er dan elk jaar ruim twee miljoen mee aan die persoonlijke check-up. Dat levert jaarlijks zo’n 10.000 arbeidsjaren aan werk op. Het kost natuurlijk wel wat, maar het levert maatschappelijk veel op. Ook voor de werkgevers.” Job Navigator Desgevraagd reageert arbeidsmarktexpert Evert Hatzmann, die met zijn bureau Nestor de afgelopen jaren enkele duizenden mensen op weg hielp naar nieuw werk, enthousiast op het voorstel van De Geus. “Dit is nu precies waar we heen moeten”, zegt hij. “Periodiek kritisch kijken naar je huidige positie op de arbeidsmarkt en vervolgens ook zo nodig maatregelen nemen, aan jezelf werken. Maar dat moet dan wel op een systematische, planmatige manier gebeuren, anders blijft het te vrijblijvend. Je moet werken aan een duurzame inzetbaarheid, daar gaat het om.” Nestor ontwikkelde hiervoor het model van de Job Navigator, waarmee werknemers hun waarde op de arbeidsmarkt kunnen taxeren, hun mobiliteitsfactor in beeld kunnen brengen en leren waar en hoe ze met hun persoonlijke kenmerken het beste kunnen presteren. Het UWV gaat deze systematiek nu samen met Nestor landelijk toepassen. “Maar natuurlijk staan we ook open voor samenwerking met de vakbeweging”, aldus Hatzmann. “De Job Navigator kan zeker ook voor haar leden heel goed werk doen.” Pagina 5

Pagina 7

Interactieve digi-vakblad, deze pdf of folder is levensecht online geplaatst met Online Touch en bied het digitaliseren van digitale onderzoeksrapporten.

Hoe trekken we de economie weer vlot: met verandering of verbetering? Lees publicatie 11Home